จากอดีตจนถึงปัจจุบันทรัพยากรปูม้าได้เสื่อมโทรมและลดน้อยลงจนเกิดวิกฤตขาดแคลนปูม้าอย่างรุนแรง จากประเทศที่เคยส่งออกปูม้าสร้างรายได้ แต่ปัจจุบันต้องนําเข้าปูม้าเพื่อบริโภค และแปรรูปเพื่อการส่งออก นับว่าเป็นปัญหาระดับประเทศที่ทุกภาคส่วนต้องร่วมมือกันแก้ไขอย่าง จริงจัง เช่นการทําประมงปูม้าอย่างเหมาะสม การอนุรักษ์ปูไข่ด้วยการทําธนาคารปูเพื่อฟื้นฟูทรัพยากรปูม้าให้กลับมาอุดมสมบรูณ์ดังเดิม

ด้วยความตระหนักถึงปัญหาของชุมชนชายฝั่งเกี่ยวกับการอนุรักษ์ทรัพยากรปูม้า ซึ่งได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดีจากชาวประมง ที่ความพยายามริเริ่มกิจกรรมเพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรปูม้า โดยมีแนวความคิดปล่อยปูม้าเพศเมียที่มีไข่นอกกระดอง หรือนำมาฟักแล้วอนุบาลก่อนปล่อยกลับคืนสู่ธรรมชาติ ด้วยความคาดหวังว่าจะสามารถช่วยเพิ่มจำนวนลูกปูม้าในธรรมชาติ และจะเจริญเติบโตทดแทนกลับไปเป็นพ่อแม่พันธุ์ หรือเป็นปูม้าที่เหมาะสมให้ชาวประมงทำการประมงต่อไปในอนาคต

ที่ชุมชนปากดอนสัก พื้นที่หมู่ที่ 7 อำเภอดอนสัก จังหวัดสุราษฎร์ธานี มีชุมชนชาวประมงรวมตัวกันทั้งประมงพาณิชย์และประมงชายฝั่งจำนวน 92 ราย จัดตั้งกลุ่มทำธนาคารปูม้าเพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรปูม้าให้กลับมาสมบูรณ์ดังเดิม ด้วยวิธีการคืนปูไข่นอกกระดองกลับสู่ท้องทะเล หากเป็นปูไข่แก่ที่พร้อมจะเป็นตัวอ่อนก็จะฟัก และอนุบาลจนได้ขนาดก่อนปล่อยคืนสู่ธรรมชาติต่อไป

 

สำหรับการดำเนินงานกว่า 2 ปี ที่ผ่านมา ชุมชนแห่งนี้สามารถปล่อยปูไข่ไปแล้วกว่า 38,000 ตัว โดยแต่ละตัวจะให้กำเนิดตัวอ่อนเป็นเรือนแสน และในแต่ละวันจะมีการปล่อยปูไข่ที่ได้จากเรือประมงจำนวน 20-30 ตัวต่อวัน สำหรับพื้นที่ใช้ปล่อยเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของตัวอ่อนก็คืออ่าวดอนสัก ในพื้นที่กว่าพันไร่ที่ประกาศเป็นเขตุอนุลักษณ์ เป็นที่ ๆ มีหญ้าทะเลจำนวนมาก อีกทั้งพื้นทะเลยังเป็นลักษณะเลนปนทรายเหมาะแก่การเป็นที่อยู่อาศัยของลูกปูม้าได้เป็นอย่างดี

 

ทำให้ปัจจุบันจำนวนปูม้าในอ่าวดอนสักมีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่างเห็นได้ชัดในท้องทะเลอ่าวดอนสักแห่งนี้ โดยปัจจุบันพบว่ามีชาวประมงชายฝั่งเพิ่มจำนวนขึ้นอีกทั้งไม่ต้องออกทะเลไปไกลก็สามารถทำการประมงได้เป็นอย่างดี

 

นายวิชวุทย์ จินโต ผู้ว่าราชการจังหวัดสุราษฎร์ธานี กล่าวว่าจากการที่ได้ลงมาดูการดำเนินการธนาคารปูม้าในชุมชนปากดอนสัก พบว่า ธนาคารปูม้าได้ช่วยไม่ให้ปูม้าสูญพันธุ์ไปจากท้องทะเล โดยทางจังหวัด ฯ และหน่วยที่เกี่ยวข้องจะได้หาทางช่วยสนับสนุน แต่ปัจจุบันทางจังหวัด ฯ ได้ประกาศเป็นเขตอนุรักษ์พันธุ์ปูม้าไปแล้วจำนวน 1010 ไร่เพื่อให้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของลูกปูม้าจนกว่าจะโตเต็มวัย โดยได้รับความร่วมมือเป็นอย่าดีจากชาวบ้านทั่วไป

 

ด้านนายศุภลักษณ์ เตี๋ยวบุตร คณะกรรมการประมงระดับจังหวัด ฯ ผู้ริเริ่มโครงการ กล่าวว่านับว่าอำเภอดอนสักเป็นเมืองแห่งปูม้า และการเกิดธนาคารปูม้าเป็นการรวมตัวกันระหว่างประมงพื้นบ้านและประมงพาณิชย์ ปัจจุบันมีสมาชิกในกลุ่มจำนวน 92ลำ เพื่อเป็นการขยายพันธ์ปูม้า สำหรับการดำเนินการ ธนาคารจะรับทั้งแม่ปูทะเลน้ำลึก และแม่ปูจากชาวประมงชายฝั่งที่มีไขนอกกระดองมาปล่อยคืนสู่ธรรมชาติเลย หากเป็นไข่ดำซึ่งหมายถึงปูที่กำลังจะฟักเป็นตัวก็จะทำการอนุบาลในโรงเลี้ยง ก่อนนำปล่อยกลับคืนสู่ทะเลเช่นกัน อีกทั้งยังเปิดโอกาสให้เด็กนักเรียนได้มีส่วนร่วมในธนาคารปูม้า เพื่อให้เห็นความสำคัญของการอนุรักษ์พันธุ์ปูม้า ให้มีกินมีใช้อย่างยั่งยืนต่อไป